علت درد شکمی چیست و چه علائمی دارد؟

درد شکم یک مشکل پزشکی است که معمولاً در ناحیه‌ی میان قفسه سینه و لگن احساس می‌شود و دلایل مختلفی برای بروز آن وجود دارد. شاید این سوال برای شما پیش آمده باشد که علت درد شکمی چیست و چرا درد شکم به وجود می‌آید؟ اغلب دردهای شکمی در اثر التهابات و بیماری‌هایی سیستم گوارش در روده کوچک، روده بزرگ، کلیه‌ها، معده و آپاندیس و … به وجود می‌آیند. اما اگر علت درد شکم شما از سیستم گوارشتان نباشد، می‌تواند ناشی از گرفتگی عضلات باشد که ماهیتی به اصطلاح؛ کرامپی (Crampy) دارد.

در ادامه این مقاله از مقالات دکتر داوود تاج بخش می‌خواهیم به علت دردهای شکمی بپردازیم.

درد شکمی چیست؟

اغلب بیمارانی که با ابراز درد شکم به مطب پزشکان فوق تخصص داخلی و یا گوارشی می‌روند، درد خود را در ناحیه بین قفسه سینه تا زیر شکم و لگن احساس می‌کنند. بسیاری از ما فکر می‌کنیم که درد شکم ناشی از معده درد است، با اینکه همیشه اینطور نیست. درد شکم می‌تواند دلایل دیگری همچون ابتلا به ویروس گوارشی فصلی در تابستان، ابتلا به بیماری‌های التهابی روده مانند کرون یا کولیت اولسراتیو داشته باشد.

تابستان امسال حواستان به ویروس‌های گوارشی در فصل تابستان باشد!

درد شکمی در حالت‌های مختلف، شدت‌های متفاوت و همچنین بر اثر علل مختلفی اتفاق می‌افتد. حالت‌های مختلفی از دردی که در شکم احساس می‎‌کنید، عبارتند از:

• سوزش و درد
• ثابت یا متناوب
• خفیف یا شدید
• کرامپی یا عضلانی
• درد آرام و یا تند و تیز
• موضعی در یک نقطه و یا عمومی در سرتاسر شکم

درد شکمی تا چه حد شایع است؟

تقریباً همه افراد از سنین نوزادی تا بزرگسالی، حداقل یکبار درد شکم را تجربه کردند. بیشتر اوقات این درد جدی نبوده و علت آن می‌تواند گرفتگی عضلات شکم و یا معده دردی ساده باشد. اما اگر علت درد شکم یک بیماری جدی گوارشی باشد، ممکن است درد دائم شکم را برای شما رقم بزند.

“اگر دائم در شکم خودتان احساس درد و ناراحتی می‌کنید و نمی‌دانید علت آن چیست، به شما توصیه می‌کنیم تا از یک پزشک متخصص داخلی یا فوق تخصص گوارش نوبت بگیرید و برای درمان مشکل خود اقدامات لازم را انجام دهید.”

درد دائمی و تشدید شونده شکم می‌تواند نشان دهنده یک وضعیت پزشکی جدی و اورژانسی، و نیازمند درمان فوری باشد!

علائم نگران کننده همراه با دل درد

علائمی که معمولاً با درد شکم همراه می‌شود و می‌تواند نگران کننده باشد، عبارت است از:

• تب و لرز
• آروغ زدن
• سوزش سر دل
• نفخ شدید شکم
• ناتوانی در دفع مدفوع
• درد پشت قفسه سینه
• یبوست و یا اسهال مزمن
• احساس حالت تهوع و استفراغ
• از دست دادن میل به غذا و اشتها

در موارد شدیدتر و هنگامی که به یک بیماری سخت مانند سرطان روده و یا سنگ کیسه صفرا هستید، درد شکم می‌تواند علائم و نشانه‌های زیر را به همراه داشته باشد:

• مدفوع خونی
• کاهش وزن بی دلیل
• زردی و تغییر رنگ پوست
• درد شدید و غیر قابل تحمل در شکم

بیشتر بخوانید: راه های پیشگیری از ابتلا به سرطان کلورکتال

چرا شکمم درد می‌کند؟

اولین سوالی که اغلب ما بعد از رفتن به مطب دکتر متخصص می‌پرسیم، این است که چرا درد شکم دارم؟ در پاسخ به این سوال بایستی گفت که دلایل و علل گوناگونی برای بروز درد در ناحیه شکم وجود دارد. ممکن است سیستم گوارش یا سیستم هضم و جذب غذا در بدن شما با ورود یک ویروس، درد شکمی را به وجود آورده باشد. پزشک متخصص داخلی یا متخصص گوارش سوالاتی درباره شدت درد، احساسی که تجربه می‌کنید، آخرین وعده غذایی که خوردید و … را خواهد پرسید. اینکه شدت درد شما زیاد باشد دلیلی برای جدی بودن درد شکمی نیست و می‌تواند شرایطی گذرا و رایج در اثر ابتلا به ویروس‌های گوارشی فصلی باشد. با این حال اگر در کنار درد شکم، خونریزی و درد مقعدی نیز دارید؛ ممکن است به بیماری‌های نشیمنگاهی و یا سرطان کولورکتال (سرطان روده بزرگ) مبتلا شده باشید! بنابراین دردها و ناراحتی‌های خودتان را هرچند که کم باشند جدی بگیرید و برای درمان ناراحتی‌های خودتان حتماً به بهترین دکتر متخصص داخلی مراجعه کنید.

برای آشنایی بیشتر با راه‌های پیشگیری از سرطان کولورکتال مقاله مرتبط را مطالعه کنید.

انواع دردهای شکمی که ممکن است تجربه کنید!

اغلب پزشکان و متخصصان داخلی محدوده شکم را به 2 بخش مختلف و بسیار کلی محدود می‌کنند تا بتوانند، علت بروز درد را بهتر و سریع‌تر تشخیص دهند. این تقسیم بندی از سوی پزشکان، باعث شده تا علت درد شکم راحت‌تر تشخیص داده شود و درد شما سریع‌تر درمان گردد. تقسیم بندی شکم به دو صورت است. تقسیم بندی به کمک ناف که به دو بخش بالایی و پایینی شکم تقسیم شده و دیگری به کمک خط شکم به دو بخش راست و چپ شکم تقسیم می‌شود. انواع دردهای شکمی که در محیط چهارگانه شکم احساس خواهید کرد، عبارتند از:

درد در قسمت بالا یا پایین شکم:

درد در قسمت بالا یا پایین ناف در کودکان و بزرگسالان، دردی است که در اثر اختلالات روده‌های بزرگ و کوچک و یا اختلال در عملکرد روده اتفاق می‌افتد.

بیشتر بخوانبد: علت درد درد در کودکان چیست؟

درد در قسمت راست یا چپ شکم:

هنگامی که پزشک شمک شما را معاینه می‌کند، ممکن است بر اساس تقسیم بندی راست و چپ شکم به بررسی علت بروز درد شکم بپردازد. اگر در سمت چپ یا سمت راست خط میانی شکم دردی احساس می‌کنید، بهتر است آن را به دکتر خود بگویید تا علت بروز این دردها به خوبی تشخیص داده شوند.

محل درد در شکم چه چیزی را بیان می‌کند؟

اگر دقت کرده باشید هر بار که با دل درد به مطب دکتر متخصص داخلی می‌روید، پزشک بعد از پرسیدن وضعیت شما، از شما می‌‌خواهد تا دراز بکشید. سپس به کمک انگشت‌های دست خودش شکم شما را کمی فشار داده و معاینه می‌کند. اما چرا چنین کاری مهم است؟ معاینه محل درد شکم، چه کمکی به درمان درد شکم می‌کند؟ محل درد شکم سرنخی برای پیدا کردن علت درد است. به عنوان مثال اگر در ربع بالایی سمت راست شکم خود درد احساس می‌کنید، ممکن است دلیلی بر ابتلا به مشکلات کبدی یا کیسه صفرا باشد. همچنین پزشکان محل درد شما را بررسی می‌کنند تا متوجه شوند که چه احساسی دارید و شدت درد شکم شما چقدر است.

شایع‌ترین علل درد شکم چیست؟

درست است که اغلب دردهای شکمی در اثر معده درد، مسمومیت غذایی و یا حتی ابتلا به ویروس گوارشی به وجود می‌آید؛ اما اختلالاتی جدی‌تر هم در بروز درد در ناحیه شکم شما نقش دارند. هر یک از علل بروز درد شکمی که ممکن است تجربه کنید به شرح زیر هستند:

مشکلات سیستم گوارش

درد شکمی که بسیاری از افراد بعد از غذا خوردن تجربه می‌کنند، می‌تواند ریشه در دلایل زیر داشته باشد:

• سوءهاضمه
• اسهال مزمن
• یبوست مزمن
• آلرژی و عدم تحمل غذایی

پیشنهاد می‌شود بخوانید: راهکارهایی برای درمان یبوست و مدفوع سفت

التهاب دستگاه گوارش

وجود عفونتی باکتریایی یا ویروسی در روده و معده شما می‌تواند التهاب و عفونت موقتی را به همراه داشته باشد. برخی از ویروس‌هایی که می‌توانند موجب بروز التهاب و عفونت در سیستم گوارشی شما شوند، عبارتند از:

• گاستروانتریت ویروسی (آنفولانزای معده)
• رفلاکس اسیدی معده (GERD)
• عفونت دستگاه ادراری (UTI)
• بیماری زخم معده

چرخه قاعدگی در زنان

دوران قاعدگی در زنان دورانی است که درد شکمی بسیار زیادی را  بایستی تحمل کنند. علت درد شکم در دوران قاعدگی زنان عبارت است از:

• گرفتگی عضلات شکم در دوران قاعدگی
• درد خونریزی ماهانه
• درد تخمک گذاری

دلایل اصلی بروز درد شکمی را بشناسید

تقسیم بندی 4 گانه شکم یک تقسیم بندی جزئی‌تر برای تشخیص دقیق علت بروز درد در ناحیه شکم شماست. درد در نواحی مختلف ممکن است نشان دهنده درگیر شدن اندام‌های داخلی، به یک ویروس یا بیماری جدی باشد. به عنوان مثال احساس درد در هر یک از قسمت‌های چهارگانه شکم (یک چهارم بالایی سمت راست، یک چهارم بالایی سمت چپ، یک چهارم پایینی سمت راست و یک چهارم پایینی سمت چپ) دلایل متنوعی دارند که عبارتند از:

علت درد شکمی در یک چهارم بالایی سمت راست

سمت راست و قسمت بالایی شکم شما محل قرار گیری کبد، کیسه صفرا، کلیه‌ی سمت راست و همچنین مجرای صفراوی است. همچنین بخش ابتدایی روده کوچک و بزرگ شما نیز از این ناحیه چهارگانه عبور می‌کند. در نتیجه اگر در بالای سمت راست شکم خودتان احساس درد می‌کنید، به احتمال زیاد مربوط است به:

• کوله سیستیت یا التهاب کیسه صفرا
• سرطان مجرای صفراوی
• سرطان کیسه صفرا
• سنگ کیسه صفرا
• سرطان کبد
• هپاتیت

همچنین ممکن است ناهنجاری‌های موضعی زیر در روده بزرگ و یا کلیه راست شما، دلیلی برای احساس درد در شکم باشد:

• سنگ کلیه
• عفونت کلیه
• زخم اثنی عشر
• انسداد روده بزرگ

علت درد شکمی در یک چهارم بالایی سمت چپ

سمت چپ و در قسمت بالای شکم شما که محل قرار گیری معده، پانکراس، طحال، قلب و ریه‌های شما است. به همین علت ممکن است در اثر مشکلات قلبی و عروقی و یا ریوی؛ درد شکم را تجربه کنید. درد شکم در سمت چپ و بالا می‌تواند به معنای ابتلا به هر یک از موارد زیر باشد:

• پانکراتیت (التهاب لوزالمعده)
• طحال بزرگ شده
• سرطان پانکراس
• رفلاکس صفرا
• سرطان معده
• عفونت کلیه
• زخم معده
• سنگ کلیه
• گاستریت

اگر هر یک از بیماری‌ها و اختلالات قلبی و عروقی زیر را تجربه می‌کنید، احتمال دارد که درد شکم را نیز تجربه کنید:

• سوزش سر دل یا معده
• درد قفسه سینه
• آنژین صدری
• آمبولی ریه
• حمله قلبی
• پریکاردیت
• ذات الریه

علت درد زیر شکم

روده‌های کوچک و بزرگ شما هر دو در قسمت پایینی زیر شکم قرار دارند. در نتیجه ممکن است که درد این ناحیه، نشان دهنده اختلالی در سیستم گوارش، تخمدان‌ها، رحم و یا حتی لوله حالب در دستگاه ادراری باشد. علت درد زیر شکم شما می‌تواند شامل هر یک از موارد زیر باشد:

• بیماری التهابی روده مانند کرون یا کولیت اولسراتیو
• انسداده روده کوچک یا بزرگ
• سرطان روده کوچک یا بزرگ
• سندروم روده تحریک پذیر
• آنوریسم آئورت شکمی
• فتق شکمی
• سنگ کلیه

چرا کولیت اولسراتیو روده باعث کاهش اشتها می‌شود؟

علت درد شکمی در یک چهارم پایینی سمت چپ

دردی که به طور خاص در سمت چپ و پایین شکم شما احساس شود، اغلب به دلیل ابتلا به دیورتیکولوز یا دیورتیکولیت روده بزرگ است. دیورتیکول‌ها می‌توانند سر تا سر روده بزرگ شما را بگیرند، اما شایع‌ترین محلی که در آن دیده می‌شوند؛ سمت چپ و پایین شکم است.

علت درد شکمی در یک چهارم پایینی سمت راست

هر زمان که فردی درد زیر شکم را در قسمت سمت راست شکم خود احساس کند، پزشکان به ترکیدن و یا مشکلی در آپاندیس او پی می‌برند. التهاب، ترکیدن و در موارد نادر، سرطان آپاندیس، علتی برای بروز درد در قسمت زیرین و یا سمت راست شکم است.

علت ایجاد درد شکم چطور تشخیص داده می‌شود؟

پزشک متخصص داخلی و یا متخصص گوارشی که به آن مراجعه می‌‌کنید، برای تشخیص اولیه ابتدا به بررسی پرونده‌های پزشکی شما می‌پردازد. سپس از شما سوالاتی درباره وضعیت فیزیکی، محل درد و شدت دردی که احساس می‌کنید خواهد پرسید. چرا که می‌خواهد بداند:

• چه مدت است درد دارید؟
• احساس درد شما چگونه است؟
• آیا درد ثابت است یا متناوب و گذراست؟
• جایی که احساس درد می‌کنید کجاست؟
• چه چیزی باعث تشدید درد شما می‌شود؟
• علائمی که با درد شکمی خود تجربه می‌کنید شامل چه مواردی است؟

با پاسخی که به سوالات پزشک خود می‌دهید، راه حل درمان شما تعیین می‌شود. ممکن است برای بررسی بیشتر وضعیت سلامتی شما و پیدا کردن علت درد شکم، از دستگاه‌های ام آر آی (MRI)، سی تی اسکن (CT Scan)، سونوگرافی و … استفاده شود.

چگونه درد شکم را تسکین دهیم؟

اگر به دنبال راهی برای درمان و تسکین درد شکم هستید، ممکن است که به دارو و مسکن کاهش دهنده درد نیاز داشته باشید. اما اگر درد زیادی داشته باشید و یا به یک بیماری جدی مبتلا شده باشید، ممکن است نیاز به جراحی داشته باشید. اما اگر هیچ ایده‌ای ندارید که علت درد شکمی شما چیست، بهتر است تا اول به دنبال تشخیص علت درد شکم باشید و سپس بهترین راه درمان درد شکم را برای خود پیدا کنید. اگر مطمئن هستید که علت درد شکم شما مشکلات گوارشی است، می‌توانید از راهکارهای درمان خانگی زیر استفاده کنید:

۱- آب بیشتری بنوشید:

یکی دیگر از دلایل بروز درد شکمی در مردان و زنان کم آبی بدن می‌باشد. بنابراین توصیه می‌شود تا در جهت درمان این مشکل، به مقدار 6 تا 8 لیوان آب در روز مصرف کنید.

۲- از کمپرس گرم استفاده کنید:

برای کاهش درد و ناراحتی که در شکم خود احساس می‌کنید، توصیه می‌شود تا یک حوله گرم یا کیسه آب گرم را بر روی ناحیه درد بزارید تا کمی تسکین پیدا کند.

۳- از درمان‌های خانگی استفاده کنید:

شما می‌توانید دمنوش‌هایی مانند دمنوش زنجبیل یا نعنای فلفلی و شیرین بیان بنوشید تا به کاهش گرفتگی و درد عضلات روده شما کمک کند.

۴- به روده‌ها و معده خود کمی استراحت بدهید:

از خوردن وعده‌های غذایی چرب و سنگین که هضم سختی برای روده و معده دارند پرهیز کنید. به عنوان مثال به جای خوردن فست فود و غذاهای سرخ شده، وعده‌های غذایی آب پز، سبک و کم چرب مصرف کنید.

چه زمانی برای درمان درد شکم به پزشک مراجعه کنیم؟

اگر درد شما بی دلیل شروع شده و به صورت شدید و مداومی احساس می‌شود، ممکن است آسیبی جدی دیده باشید. بنابراین توصیه می‌شود تا در اولین فرصت به دکتر بروید تا تحت نظارت پزشک متخصص گوارش یا فوق تخصص داخلی، درمان‌هایی که لازم است را شروع کنید. اگر که علائم و نشانه‌های زیر را در کنار درد شدید شکم دارید، همین حالا برای تعیین نوبت معاینه و درمان با مطب بهترین دکتر فوق تخصص داخلی تماس بگیرید:

• وجود خون در مدفوع، ادرار و یا استفراغ خونی
• تورم شکم و حساس شدن به لمس بدن
• درد بدن در سایر اندام‌ها به جز شکم
• حالت تهوع و یا استفراغ
• زردی چشم و پوست
• تنگی نفس
• تب مداوم

کلینیک لیزرشفا، اولین کلینیک تخصصی درمان بیماری‌های مقعدی با لیزر

گاهی ممکن است درد شکم شما در اثر ابتلا به یبوست یا اسهال مزمن باشد. اگر این بیماری‌های گوارشی درمان نشوند، به مرور زمانی می‌توانند بیماری‌های نشیمنگاهی نظیر بواسیر و یا شقاق را به وجود بیاورند. اگر نمی‌دانید که بهترین و موثرترین راه برای درمان بواسیر و شقاق مقعدی شما چیست، بایستی به شما بگوییم که راه درمان شما در دستان ماست.

کلینیک لیزرشفا اولین و تخصصی‌ترین مرکز لیزر بیماری‌های ناحیه نشیمنگاهی در تهران است که از تکنولوژی نوین لیزر، برای درمان عارضه‌های دردناک مقعدی استفاده می‌کند. لیزرهای پرتوان و CO2 دستگاه‌هایی استریل و بسیار موثر در درمان قطعی تمامی بیماری‌های مقعدی هستند. شما می‌توانید تمامی دردها و ناراحتی‌های خودتان را در کلینیک لیزرشفا توسط بهترین پزشکان متخصص آقا و خانم و با کمترین میزان درد و خونریزی، سلامتی دوباره را به خود هدیه دهید.

برای تعیین نوبت اینترنتی اینجا کلیک کنید و یا با شماره مطب 22359135-021 تماس بگیرید.