آبسه مقعدی به نام آبسه پری آنال نیز معروف می باشد، آبسه جزو بیماری های نشیمنگاهی است که از ایجاد دمل و تجمع چرک ناشی از عفونت در ناحیه اطراف مقعد و راست روده بوجود می آید. به حفره ای که نزدیک مقعد عفونی و پر از چرک شده باشد، آبسه مقعدی می گویند.
آبسه مقعدی یا آنورکتال چیست؟
در واقع آبسه یکی دیگر از علل های دردهای ناگهانی دور مقعد و اطراف آن می باشد که بیمار به دلیل وجود چرک، علاوه بر درد ناحیه مقعد، بدن درد نیز دارد و همراه آن احساس بی اشتهایی، تب و بدی حال عمومی می کند.
متاسفانه به دلیل شباهت علائم آبسه به بیماری سرماخوردگی خیلی ها به اشتباه فکر می کنند که دچار سرما خوردگی شده اند و به اشتباه به پزشک عمومی مراجه می نمایند و پزشک عمومی هم به دلیل اینکه بیمار اطلاعات لازم را ارائه نمی دهد و بخاطر ترس و خجالتی که دارد بیان نمیکند که درد مقعد دارد و یا اینکه پزشک معالج به درستی معاینه نمی کند سبب می شود ک متخصص عملاً درمان سرما خوردگی را تجویز نمایند.
آبسه مقعدی بدنبال عفونت در بافت اپیتلیوم پوشش کانال مقعد و در نتیجه عفونت کلی غدد کوچک مقعدی است بنابراین اگر به هر علتی غده های اطراف مقعد مسدود شوند، منجر به التهاب، عفونت و تورم شده که این تجمع عفونت باعث ایجاد آبسه در ناحیه ی مقعد می گردد.
ناحیه درگیر به آبسه مقعد
آبسه معمولا حوالی ناحیه مقعد ایجاد می شود، اما در برخی موارد ممکن است در اطراف سوراخ مقعد و یا در انتهای راست روده یا رکتوم مشاهده شوند.
انواع آبسه مقعدی
آبسه مقعدی انواع مختلفی دارد که در اینجا به اختصار اشاره ای خواهیم داشت:
آبسه بين‌عضلانى
آبسه بين لايه‌هاى عضلات اسفنکتر قرار دارد.
آبسه کناره‌اى (مارژينال)
در زير آنودرم و در مجرای مقعدى ایجاد می شود.
آبسه پشت مقعد عميق (رترورکتال)
در فضاى رترورکتال ایجاد می شود.
آبسه زير مخاطي
در زير مخاط بلافاصله و در بالای مجرای مقعد ایجاد می شود.
آبسه ایسکیورکتال
نوع غیر شایع آن است که حفرهٔ ایسکیورکتال را پر مى‌نماید.
آبسه دور مقعدى
این آبسه زير پوست مقعد و پائين ترين قسمت مجرا مقعدى ايجاد مى‌شود.
آبسه لگنى (پِلوى، رکتومي، سوپرالواتور)
بالای عضله بالابرنده مقعد و زير صفاق قرار دارد.
آبسه جانبى
در گاهی مواقع ممکن است از پشت مقعد عبور کرده و به سمت مخالف دور آن بزند تا يک آبسه به شکل مثلثی یا نعل اسبی ایجاد شود.
چرا آبسه مقعدی بیماری ای خطرناک است؟
آبسه پری آنال یا به زبان عامیانه دمل یا کورک داخل معقد معمولا به تنهایی خطرناک نیست ولی در صورتیکه بدرستی تشخیص آبسه صورت نگیرد در 50% موارد منجر به بیماری دیگری نیز می گردد.
آبسه معمولا 2 سرنوشت خواهد داشت:
در 50% موارد دیگر تکرار نمی شود ولی در 50% موارد تبدیل به بیماری ای به نام فیستول می گردد.
تشخیص بیماری آبسه مقعدی
متاسفانه بدلیل عدم شناخت کافی بیمار به علائم، تشخیص آبسه مقعدی برای پزشک سخت خواهد شد.
بیماران بسیاری بوده اند که نزد چند پزشک عمومی مراجعه نموده و از درد ناحیه مقعد خود مطلبی عنوان نمیکنند که سبب میشود بیمار معاینه صحیح نشده و تجویز غلط داده شود ام متاسافته برخی مواقع اوایل بیماری آن ها بوده است که در ابتدای بیماری درد در ناحیه مقعد وجود ندارد و بیمار آنرا نیز در نظر نخواهد گرفت.
با توجه به موراد گفته شده در بالا معمولا بیماری به اشتباه سرماخوردگی تشخیص داده می شود که درمان دارویی سرماخوردگی با آبسه متفاوت می باشد حتی اگر آنتی بیوتیک هم به بیمار تجویز شود برای درمان آبسه مقعدی مناسب و کافی نخواهد بود و سبب پیشرفت بیماری می شود.
در نهایت امر اکثر بیماران در یک فاز پیشرفته و خیلی بد همراه با یک تورم بسیار بزرگ اطراف معقد که اندازه حداقل از یک گردو تا یک نارنگی همراه با کوبیدگی، بدن درد، حالت تهوع و سردرد می باشد به ما مراجعه می نمایند.
زمانی که آبسه پیشرفت مینماید بیمار دیگر به هیچ وجه نه میتواند روی آن ناحیه بنشینند و نه میتواند دفع داشته باشد.
بیمار معمولا به دلیل وجود تورم در ناحیه رکتوم که همراه با درد میباشد دائما احساس دفع دارد و میخواهد به دستشویی برود ولی عملاً مدفوعی وجود ندارد که این امر باعث درد و بیقراری بیشتر وی می شود.
علائم آبسه پری آنال
از علائم آبسه می توان به بیرون زدگی، چرک اطراف ناحیه مقعد، درد و تورم مقعد اشاره نمود.
با توجه به مسائل بالا در برخی موارد آبسه به هیچ وجه مشخص نبوده و بایستی با یک معاینه انگشتی داخل معقد توده لمس شود که این فرآیند برای بیمار کمی دردناک می باشد.
علایم آبسه مقعدی سطحی
- داشتن درد حین دفع مدفوع
- خارج شدن چرک از اطراف ناحیه مقعد یا باسن
- التهاب پوست، تورم، قرمزی و حساسیت به لمس
- احساس توده در ناحیه مقعد که میتواند اندازه یک گردو یا نارنگی نیز باشد.
- یبوست همراه با علائم فوق می تواند نشانه ابتلا شدن فرد به آبسه را تقویت نماید.
- درد در ناحیه مقعد یا باسن که خاصیت درد آن حین نشستن معمولاً ثابت، ضربان دار و تشدید شونده می باشد.
علائم آبسه های مقعدی عمیق
- عرق کردن در طول شب
- احساس درد در ناحیه پایین شکم
- داشتن حس خستگی و بی قراری
- داشتن تب و لرز که خود میتواند علامت آبسه عمقی باشد.
درمان آبسه مقعدی
درمان این بیماری به این روش هست که حتما بایستی دمل و چرک تخلیه و درناژ آبسه انجام شود. در برخی مواقع برخی پزشکان غیر جراح به غلط آنتی بیوتیک تجویز می نمایند به این امید که تاثیر گذار باشد اما این مورد بی تاثیر بوده و سبب حاد شدن بیماری میشود.
درصورتی که آبسه درمان نشود چه عوارضی دارد
در صورتی که اقدام به درمان به موقع و صحیح بیماری آبسه مقعد نشود ممکن است که بیماری شدت یابد و یا منجر به موارد زیر شود:
- در صورتی که آبسه بدرستی درمان نشود احتمال بازگشت بسیار زیاد می شود.
- در صورت عدم درمان صحیح بیماری ممکن است منجر به ایجاد فیستول مقعدی گردد.
- اگر درمان آبسه مقعدی بدرستی انجام نشود احتمال گسترش عفونت و پخش شدن آن در سرتاسر بدن افزایش می یابد.
نتیجه گیری:
در صورتی که آبسه درمان نشود، ممکن است خود دمل بترکد که این امر سبب خواهد شد مریض بسیار بسیار بد حال تر شود و پروسه درمان نیز سخت تر گردد.
درمان و جراحی با لیزر آبسه مقعد
تخلیه آبسه با جراحی براحتی توسط پزشک متخصص جراح انجام میشود چه جراحی با چاقو و چه با لیزر.
ولی نکته ای که حائز اهمیت می باشد این است که جراحی با لیزر برای بیمار نیز بسیار راحت تر است زیرا به صورت سرپایی با بی حسی موضعی و با یک برش با لیزر می باشد که دیگر نیازی به بیهوشی و بستری در بیمارستان ندارد و چرک تخلیه میشود.
بعد از اینکه چرک تخلیه می شود داخل حفره کاملا تمیز شده و روی حفره پانسمان می شود.
پس از جراحی لیزر معمولاً بیمار دردش همان لحظه خوب شده و چند ساعت بعد که دیگر چرکی نبوده تا وارد دستگاه گردش خون شود تا باعث علائم تب و لرز و بدن درد شود، بیمار بهبود پیدا می کند و بعد از مدتی کم می تواند به کارهای معمولی خود بپردازد و به دستشویی برود.
البته نکته ای که حائز اهمیت می باشد این است که بعد از هر دستشویی به خوبی آن ناحیه را شسته و روی آن پانسمان می گذارند.
مزایای لیزر آبسه مقعدی
1- مدت زمان کوتاه جراحی
عمل معمولا بمدت 15 دقیقه الی 30 دقیقه در کلینیک یا مطب انجام و بیمار بعد از عمل مرخص می شود و معمولا در منزل حداکثر یک روز استراحت خواهد نمود.
2- عدم ابتلا به بیماری آمبولی
همانطور که اشاره شد یکی از مزایای جراحى با ليزر آبسه مقعدی سرپا شدن بيمار بلافاصله بعد از ليزر می باشد كه اين امر بخصوص در بيماران با سن بالا كه بى تحركى طولانى مدت بدنبال جراحى سنتى دارند؛ منجر به لخته شدن خون (آمبولى) در رگهاى پاها مى گردد که خطرناک بوده و ممکن است سبب بيمارى بسيار خطرناك آمبولى شود که درمان بسيار سختى دارد و گاها منجر به مرگ بيمار مى گردد.
3- حداقل بودن درد و خونریزی
درد بعد از عمل با لیزر آبسه مقعدی نسبت به جراحی سنتی بسیارکمتر و میزان خونریزی نیز کمتر است همچنین میزان عود کمتر است.
4- عدم نیاز به پانسمان داخلی
نیازی به پانسمان داخلی (توپی یا تامپون) ندارد که معمولا در جراحی سنتی اجباری و خارج کردن آن بسیار دردناک است.
5- عدم انتقال عفونت های خطرناک
انتقال عفونت های خطرناک مثل هپاتیت که در جراحی سنتی محتمل است در عمل با لیزر وجود ندارد.
6- برگشت سریع به روال عادی روزمره
بیماری پس از جراحی لیزر آبسه مقعدی در سریعترین زمان ممکن می تواند فعالیت های روزمره خود را از سر گیرد و بعد از عمل لیزر تغذیه معمولی و دفع مدفوع داشته باشد در حالی که در جراحی سنتی اصل بر عدم تغذیه حداقل برای 24ساعت و سپس تغذیه با سوپ برای به تاخیر انداختن دفع برای مدت چند روز می باشد.
7- بی حسی موضعی جایگزین بیهوشی عمومی
نیازی به بیهوشی عمومی و یا بی حسی نخاعی ندارد و با بی حسی موضعی جراحی صورت می گیرد.
8- اثری از اسکار بزرگ و محل زخم بزرگ نیست
در جراحی با لیزر حداقل آسیب به بافت اطراف ناحیه درگیر بیماری وارد خواهد شد به گونه ای که میزان محل زخم یا همان اسکار بسیار کوچک تر خواهد بود.
9- جراحی سرپایی می باشد و نیازی به بستری در بیمارستان ندارد
جراحی سرپایی بوده و نیازی به بستری در بیمارستان که یکی از علل ترس بیماران است نداشته و متعاقب آن نیازی به استراحت چند روزه در منزل که از ضروریات جراحی سنتی است را ندارند و از روز بعد از عمل میتوانند به سرکار خود بازگردند زیرا بیمار بیهوشی نگرفته و درد زیادی بعد از عمل ندارد.
نکته ای بسیار مهم در پیشگیری از آبسه مقعد
کارکرد صحیح دستگاه گوارش می تواند باعث جلوگیری از ابتلا به بیماری های مقعدی شد.
از اینرو بهتر است همیشه برای دفع خود زمان مناسبی را اختصاص داده و بدور از عجله و استرس باشد و همچنین بایستی این عمل به موقع باشد و در محیطی آرام به راحتی انجام و این فرآیند صورت پذیرد البته افراط نبایستی نمود و بیش از اندازه زمان صرف کرد که این امر خود سبب بیماری های مقعدی میشود.
بهتر است عمل دفع در هر ساعتی از روز که نیاز شد و پیش آمد عمل دفع انجام گردد.
اکثر بیمارانی که به مرکز ما مراجعه می کنند سیکل منظمی برای عمل دفع مدفوع ندارند. به عنوان مثال اکثر بیماران بیان می کنند که صبح مجبوریم با عجله به سر کار برویم و راحت نمیتوانیم در منزل اجابت مزاج کنیم.
اکثراً سر کار به دستشویی رفته که در آن محل راحتی و نظافت کامل وجود نداشته و مدفوع به طور کامل دفع نمی شود و مقداری از مدفوع می ماند که این امر منجر به یبوست و خشکی بیشتر و بالاخره شکل گیری این بیماریها می شود.
ویدئو آبسه مقعدی